Paragraf:
1)Anlatım Biçimleri:
a)Betimleyici Anlatım:
Bir olayı başkasının zihninde canlanacak şekilde bir kişiye anlatmaktır.
Bir yerin fotoğrafını çekip anlatmak gibidir.
Örnek: Evimizdeki salonumuz küçük, boyaları dökülmüş, yerdeki çivileri çıkmış ve küçük bir şöminesi olan bir odaydı. Çok kötü durumdaydı ama şömine ile hep salonumuz sıcacık olurdu. O sıcacık salonda bulunan kanepede uyuyakalmak bir başka duyguydu.
b)Öyküleyici Anlatım:
Bir olayı kişi, unsur, yer ve zaman bakımından ele alınır ve anlatılır.
Örnek: Bir pazar akşamı evimizin kapısı çok sert bir şekilde çalmaya başladı. Babam, ben ve annem bir anda irkildik ve hepimiz kapıya doğru koştuk. Kapıyı babam açtı gelen polisti. Polisi bir anda kapıda görünce çok şaşırdık ve bir anda hepimizde bir sessizlik oluştu. Polis, bir suçluyu aradığını söyledi ve bir fotoğraf gösterdi bu kişiyi bizim görüp görmediğimizi sordu. Hepimiz birbirimize baktık hiçbirimiz daha önce görmemiştik sadece hayır diyebildik. Daha sonra polisler başka evleri aramak için yanımızdan ayrıldı. Sabah haberlerde suçlunun bir alt komşumuz olduğu öğrenince hepimiz yine sustuk ve kaldık.
c)Açıklayıcı Anlatım:
Bize bilgi veren metinlerdir.
Örnek: Unesco tarafından 2018 yılında dünya miras listesine alınan Göbeklitepe, tarihteki en eski ve en büyük ibadet merkezidir. MÖ 10000 yılında yapıldığı tahmin edilmektedir.
d)Tartışma anlatım:
Yazar, okuyucunun fikrini değiştirmek için yazar. Okuyucuyu ikna etmeye çalışır.
Örnek: Kitap okumak mı yoksa kitabın filmini izlemek mi sorusuna film diye cevap veren insanlar görüyorum. Böyle bir şeyin düşünülüyor olması bile çok üzücü. Kitap okumak yazılanı hissetmek yazarı anlayabilmektir. Film ise yalnızca olay örgüsüdür.
2)Düşünceyi geliştirme yolları:
a)Tanımlama:
Nitelik ve özellikleriyle bir kavramı anlatmaktır.
Örnek: Öğretmen, çocukları seven, onlara kendini feda eden, gelecek nesli en iyi şekilde yetiştirmek isteyen ve ülkesi için emek harcayan kişidir.
b)Örnekleme:
Düşünceyi inandırmak için kişi veya olay gibi unsurların örnek verilmesidir.
Örnek: Cumhuriyet dönemi Türk edebiyatının çok önemli şairleri olduğu yadsınamaz. Ahmet Muhip Dıranas, Yusuf Ziya Ortaç, Orhan Veli Kanık gibi şairler bu dönemin ses getiren isimlerindendir.
c)Karşılaştırma:
İki kavramın birbirleriyle kıyaslanmasıdır. Cümlede genelde “oysa, oysaki, ise, oranla, kadar, en, daha …” gibi edatlar bulunur.
Örnek: Ülkemizde diğer sporlarından daha çok yakından takip edilen spor dalı futboldur. Basketbol, voleybol, tenis gibi spor dallarına oranla futbol Türkiye’de daha çok kitleye hitap etmektedir.
d)Tanık gösterme:
Düşünceyi inandırmak için uzman veya tanınmış kişinin görüşüne yer verilmesidir. Kişi bir sözü ile birlikte verilmelidir.
Örnek: 1 Şubat 1933’te, ezanın Türkçe okunmasına tepki gösteren gerici gruplar Bursa’da büyük olay başlatmışlardır. Olaylar güvenlik kuvvetlerince bastırılmıştır. Mustafa Kemal Atatürk bu konuda “Bu din meselesi değil, dil meselesidir” demiştir.
e)Sayısal verilerden yararlanma:
Paragrafta istatistiksel verilerin bulunmasıdır.
Örnek: THY’nin uçak filosunda 336 adet yolcu uçağı ve 25 adet kargo uçağı olmak üzere toplam 361 uçağı bulunmaktadır. Ayrıca THY dünyada en fazla ülkeye uçan havayoludur.
f)Benzetme:
Aralarında ilgisi bulunan veya bulunmayan kavramların birbirine yakıştırılmasıdır. Cümlede genelde “gibi, benzer, …” sözcükler vardır.
Örnek: O güzel yeşil gözleri ile huzur dolu bir ormanı anımsatır. Sesi bir bülbül gibi ritmik ve güzeldir. Her bakışı konuşması içimde denizi izler gibi bir huzur oluşturur.
