Dağılma Dönemi :

​

A. Siyasi Olaylar:

• Kara Yorgi önderliğinde Sırplar ayaklandı

• Osmanlı-Rus savaşı başladı Fransa ile Rusya Osmanlıya karşı aralarında Tilsit Antlaşması imzaladı

• Osmanlı Kale-i Sultaniye antlaşması ile İngiltere ile ortak antlaşma imzaladı

• Osmanlı, Rusya ile Bükreş antlaşması imzaladı Sırplar Osmanlı’dan ilk imtiyaz (Ayrıcalık) elde eden topluluk oldu 

​

1815 Viyana Kongresi

• Avusturya Başbakanı Klemens von Metternich topladı ilk defa şark sorunu gündeme geldi 

• Rusya ulusçuluk isyanlarının bastırılması kararı alındı 

• Napolyon’un ortadan kaldırdığı krallıklar yeniden kurulacak (Bu döneme Restorasyon dönemi denir.) Navarin’in yakılmasıyla son buldu.

​

Mısır Valisi Kavalalı Mehmet Ali Paşa

• Filik-i Eterya adında Rusya Rumlar için zararlı bir cemiyet kurdu. (sonra Etnik-i Eterya adını aldı)

• Eflak’ta ilk Rum ayaklanması oldu ama başarısız oldu.

• Mora’da Rumlar ayaklandı isyanı Mısır valisi Mehmet Ali Paşa kendisine Girit ve Mora valiliği verilirse bastıracağını söyledi ve II. Mahmut kabul etti.

• Avrupalılar (İng. Rus. Fransa) Navarin’de donanmayı yaktı çünkü Yunanlılara istenen bağımsızlığı II. Mahmut kabul etmedi. (Restorasyon Dönemi sona erdi)

• Kavalalı Mehmet Ali Paşa, Mısır’da nizamiye ordusu kurmuştur

• Mora isyanına destek verdiği için Rum patriği Grigorios asıldı.

• Ruslar ile savaşıldı ve Rusya kazandı ve Edirne Antlaşması imzalandı Sırplar özerk oldu Mora’da Yunanistan kuruldu Yunanlılar ilk ayrılan azınlık oldu. (Ayrıca Rusya boğazlarda serbest oldu.)

• Fransa ilk defa Afrika’da Cezayir’i işgal etti ve kaybettik

• Mora gidince Kavalalı Girit ve Suriye’yi istedi ama II. Mahmut kabul etmedi

• Kavalının oğlu İbrahim (Filistin, Lübnan, Cidde, Suriye, Konya’yı aldı ve Kütahya’ya ulaştı)

• II. Mahmut Fransa ve İngiltere’den yardım istedi ama gelmedi. Rusya’dan yardım istedi ve “Denize düşen yılana sarılır.” dedi. Ruslar ilk defa İstanbul’a ayakbastı.

• Kavalalı ile Kütahya Antlaşması imzalandı. (İngiltere ve Fransa antlaşma yapılması için yardım etti), Suriye, Cidde, Girit valiliği Kavalalı’ya gitti, oğlu İbrahim’e Adana verildi. 

• Kavalalı Osmanlı’ya yine bağlı olacaktı ve Osmanlı’ya ihtiyaç halinde asker gönderecek.

​​

Hünkar İskelesi Antlaşması

• Rusya ile yapıldı Osmanlı Rusya’dan yardım alacak. 

• Rusya’ya yapılacak saldırıda boğaz kapatılacak Osmanlı Boğaz egemenliğini son kez burada kullandı (Boğazlar ilk defa sorun oldu)

​

Balta Limanı Antlaşması

• İngiltere ile Balta Limanı Antlaşması imzalandı. Amaç İngiltere’den Mısır desteği alma, İngiltere’ye geniş kapitülasyonlar verildi. İngiltere’ye ihracat yasağı kalktı. Lonca teşkilatının çökmesine neden oldu

​

Nizip Savaşı

• Kavalalı Osmanlı’ya vergi vermeyi bıraktı çünkü II. Mahmut hastaydı, Kavalalı bunun üzerine bağımsızlık ilan etti.

• Kavalalı ile Nizip Savaşı yapıldı Kavalalı kazandı ve II. Mahmut kahrından öldü, Abdülmecit yerine geldi ve Mısır sorunu için Avrupa’dan yardım istedi. Fransa ve İngiltere kabul etti ve Londra konferansı düzenlendi.

• Abdülmecit Londra’ya giderken Tanzimat Fermanı ilan etti. Konferans sonucu Mısır veraset sistemi şeklinde Kavalalı’ya verildi ve Kavalalı’nın elinden Suriye, Girit ve Adana elinden alındı. Kavalalı Osmanlıya vergi vermeye devam edecekti.

​

1841 Londra Boğazlar Konferansı

 

• Burada boğazlar uluslararası sorun oldu. Hünkar İskelesi Antlaşması artık geçerli olmayacaktı çünkü boğazlar Osmanlı’da kalacak barış zamanı tüm ticaret gemilerine açık savaş zamanı ise tüm devletlerin savaş gemisine kapalı olacaktı. (Boğazlar egemenlik hakkını kaybetti.)

​

Kırım Savaşı

• Rus elçisi Mençikov’un isteği “Kutsal Yerler Meselesi” reddedilince Ruslar Sinop’ta donanmayı yaktı. İstanbul’a doğru ilerlemeye başladı. Bunun üzerine İngiltere ve Fransa Osmanlı’nın yanında savaşa girdi. Osmanlı Sivastopol’u aldı 

• İlk defa Osmanlı bu savaşta İngiltere’den dış borç aldı (Abdülmecit)

• Kırım-Varna-Edirne ilk defa santral hattı kullanıldı

• Modern hemşireliğin kurucusu Florence Nıghtingale bu savaşta hastaları tedavi etti. Levent ve Selimiye kışlalarında çalıştı Lakabı lambalı kadın olan Florence Nıghtingale ‘nin doğum günü 12 Mayıs dünya hemşire günüdür.

​

Paris Antlaşması

1856 Kırım savaşı sonucunda Paris Antlaşması imzalandı (Osmanlı Avrupalı bir devlet sayıldı Rusya ile Osmanlı Karadeniz’de gemi bulundurmayacak, Karadeniz bağımsız deniz oldu.)

​

Tersane (İstanbul) Konferansı

• 1875 Hersek’te balkan bunalımı başladı ve tüm balkan ülkeleri vergi vermemeye başladı sorunu çözmek için bu konferans oldu. Bu konferansta sonuç çıkmayınca Osmanlı’nın toprak bütünlüğünü koruyan İngiltere Paris Antlaşması’nı feshetti ve Rusya savaş ilan etti.

​

(1877) 93 Harbi

• Ruslar ilk başta Gazi Ahmet Muhtar Paşa ile çarpıştı ve bu engeli geçince Evliyeyi Selase’ye geldi (Kars, Ardahan, Batum) milleti-i sıddıka denilen Ermeniler, Ruslar ile birlikte oldu. Erzurum Aziziye tablayaları bölgesinde Nene Hatun burayı savundu. (İlk Anneler günü ödülü Nene Hatun Verildi)

• Balkanlarda ise Şıpka Geçidi’ni de (Süleyman Hüsnü Bey) savundu, Plevne’de ise Gazi Osman Paşa kalede bekledi. 6 ay kaleden çıkmadı Ruslar İstanbul’a gelemedi 6 ay sonra Rusya Doğu Trakya’yı işgal etti. (Edirne, Tekirdağ, Kırklareli) ve İstanbul’u işgal edecekken Rusya ile Ayastefanos Antlaşması imzalandı.

• Ama yürürlüğe girmedi onun yerine Berlin Antlaşması imzalandı. 

​

Berlin Antlaşması

• Sırp, Karadağ, Romanya bağımsız, Kars, Ardahan ve Batum Rusya’ya Doğu Beyazıt Osmanlı’ya verildi. (Çünkü İngiltere Kıbrıs’ın yönetimini geçici olarak bana ver dedi bende sana Doğu Beyazıt’ı veririm dedi kabul edildi) 

• Bosna Hersek geçici olarak Avusturya’ya verildi. Girit’teki Rumlara ve doğudaki Ermenilere ıslahat yapılacak (Ermeni uluslararası sorun oldu) Bulgaristan 3’e bölünecek, Doğu Rumeli, Makedonya ve Bulgar prensliği olarak ayrıldı.

• Ayrıca Fransa Tunus’u (1881) , İngiltere Mısır’ı (1882) işgal etti.

• 1897 Osmanlı’nın son kazandığı meydan savaşı Dömeke Meydan Muharebesi (M. Kemal bu savaşa girmeyi çok istemiştir.) (Savaş Yunan’a karşı olmuştur.)

 

B. 19. Yüzyıl Islahatları:

Her alanda yapılmıştır. Batı örnek alınmıştır. Demokratikleşme başladı.

​

II.Mahmut:

a)Senedi ittifak:

• II. Mahmut ile Ayanlar arasında oldu. Padişah, gücünden başka ilk defa başka bir güç tanıdı. İlk demokratikleşme hareketidir. (Magna Carta’ya benzetilir.)

​

b)İdari yönetim alanında:

• Ayanlıklar kalktı, eyaletlere müşir, köylere muhtar atandı. Posta teşkilatı kuruldu, müsadere sitemi kalktı (sadece memur için), ıslahatları düzenlemek için Darülşüra-i Babiali kuruldu.

• Adalet işine bakması için Meclisi Vala-yı Ahkam-ı Adliye kuruldu. Tımar kalktı İstanbul’a akın göç başlayınca gelenler için mürur tezkeresi düzenlendi ( yani kalıcı olarak İstanbul’a yerleşemez), ilk kez pasaport uygulaması başladı, memura maaş bağlandı memurlar dahiliye ve hariciye diye ikiye ayrıldı memura fes ve pantolon ceket giyme zorunluluğu geldi.

• II. Mahmut resmi kurumlara kendi fotoğrafını astırdı. Tüm camileri onardı. (Ama yine de ona Gavur padişah dendi) Divanı Hümayun kalktı yerine Heyet-i Vükela kuruldu. Divan üyelikleri nazırlara dönüştü.

• Sadrazam: Başvekalet, Reisükitap: Hariciye (dış) nazırlığı, Sadaret kethüdalığı: Dahiliye (iç) nazırlığı, Şeyhülislamlık: Babı meşihat 

• İlk resmi gazete Takvimi Veka-i yayınlandı

​

c)Askeri alanda: 

• Seraskerlik Genelkurmay başkanlığı) kurdu.

• Sekban-ı Cedit ve Eşkinci Ocağı kuruldu. 1826’da yeniçeri kalktı. (Vaka-i Hayriye) Asakar-i Mansure-i Muhammediyye adında ordu kuruldu Bu ordunun asker ihtiyacını karşılamak amacı ile Mekteb-i Fünun-ı Harbiye kuruldu.

• Köy kasaba güvenliği için redif birliği (jandarma) kuruldu. Askeri amaçlı nüfus sayımı yapıldı. Ev, hayvan ve erkek sayıldı kadın sayılmadı. Dur-ı Şurayı Askeri (Askerlik şubesi) kuruldu.

​

d)Eğitim, kültür, sağlık:

• İlk defa yurtdışına eğitim amaçlı öğrenci gitti (Paris’e), Rüştiye ve Mekteb-i Ulumu Edebiye açıldı. Mekteb-i Harbiye ve Mektebi Asker-i Tıbbiye açıldı. İlk kez Karantina uygulamasına geçildi. (tehaffuzhane: karantina) kolera salgını ile oldu. 

• İlköğretim zorunlu oldu (sadece İstanbul), yabancı dil bilen Müslüman için tercüme odaları kuruldu, Mehterhane kalktı Donizetti Paşa, Mızıka-ı Hümayun kurdu. (askeri bandodur.)

 

 

2)Abdülmecit:

a)Tanzimat Fermanı:

Nedenleri: Londra konferansı kararlarında etkili olmak, yabancı devletlerin azınlık bahane etmesi ile içişlerimize karışmasını önlemek, gayrimüslimlerin haklarının yükseltmek ulusçuluk akımının etkisini azaltmak (Mustafa Reşit Paşa hazırladı.)(Osmanlıcılık fikir akımı vardır.)

Kanun (hukuk) üstünlüğü benimsendi ve anayasacılığa girişin ilk aşaması

Maddelerin hepsi HERKES diye başlar:

• Mahkeme herkese açık yapılacak

• Vergiler herkesin gelirine göre olacak

• Askerlik artık vatan görevi (Herkes gidecek)

• Herkesin canı, malı, ırz güvenliği korunacak

• Herkes kanun önünde eşit

 

b)Islahat Fermanı

Nedenleri: Paris barış konferansında etkili olmak

Osmanlıcılık fikir akımı vardır

Tam bir Müslüman-Gayrimüslim eşitliği sağlandı

Komisyon tarafından hazırlandı 

Avrupa devletleri baskısı sonucu ortaya çıktı.

Maddelerinde hep AZINLIKLAR ve GAYRİMÜSLİMLER vardır:

• Gayrimüslime küçük düşürücü kelimeler söylenmeyecek

• Gayrimüslim banka şirket açabilecek ve devlet memuru olabilecek

• Gayrimüslimler il genel meclise üye olabilecek

• Gayrimüslimin kazandığı ilk siyasal hak

• Gayrimüslimin askere gitmemek için ödediği cizye vergisi kalktı yerine bir bedelli parası ödediler

 

c)Islahatları:

• Tanzimat dönemi padişahları: Abdülmecit, Abdülaziz, 5.Murat

• Meclisi Ali Tanzimat kuruldu (Islahatları düzenledi)

• Arazi kanunnamesi çıkarıldı

• İlk modern belediyecilik başladı

• Kırım savaşında ilk dış borcu İngiltere’den aldı

• Bank-ı Dersâdet adında banka kuruldu

• Bank-ı Osmani adında İngilizler banka kurdu. (Para basmada yetkili bankadır)

• İlk kağıt para (kame) basıldı

• Muhasıllık meclisleri kuruldu (Muhassıl): İltizam kaldırılınca vergi toplayan memurlar ortaya çıktı

• (İzmir-Turgutlu ya da Aydın) arası ilk demiryolu yapıldı

• Şirket-i Hayriye kuruldu. (Vapur işleri için)

• Maarif-i Umumiye Nezareti kuruldu (MEB)

• Encümeni Daniş kuruldu (Fen kitapları tercüme etti)

• Macar tarihçi Hummer ve İngiliz sözlük Redhouse üzerine çalışmalar yaptı

• Darülmüallim erkek öğretmen okulu açıldı

• Mektebi mülkiye hukuk okulu açıldı

• Güllü Agop modern tiyatro başlattı (Müslüman olunca Mehmet Yakup ismin aldı)

• Darülbedayi (tiyatro) ve darülelhan (konservatuar) kuruldu

• Jandarma ve polis bu dönemde kuruldu

• İlk özel Türkçe gazete Tercüman-ı Ahval (Şinasi) çıkardı

• Tasvir-i Efkar ile yarı resmi Ceride-i Havadis çıkarıldı

• Vekay-ı Tıbbıye, ilk dergi çıktı

• İlk telgraf hatları kuruldu (Edirne, Varna, Şumnu)

 

3) Abdülaziz:

• Giritli Rumlara Halepa Fermanı çıkardı (özerlik verdi), ilk defa gezi amaçlı yurtdışına gitti İngiltere, Fransa, Prusya, Avusturya) seyahatin amaçları:

• (Borç para bulmak Osmanlı medeniyetinin ileride olduğunu göstermek Rusya’nın planını Avrupa devletlerine anlatmak)

• Vilayet nizamiyesi çıkarıldı (köy>nahiye>liva>vilayet) şeklinde oldu.

• Matbuat Nizamnamesi çıkarıldı (Basın işlerini düzenleyen il nizamname)

• Ziraat bankasının temeli olan (memleket ve emniyet sandıkları kuruldu)

• Fransa bu dönemde Süveyş kanalını açtı

• Beylerbeyi ve Çırağan Sarayları yapıldı

• Ramazan kararnamesi ile devlet faizleri bile ödeyemediğini ve iflas ettiğini ilan etti

• Islahı sanayi komisyonu kuruldu (Sanayi işleri düzenlendi)

• Maarif Nizamnamesi yayınlandı Fransa örnek alındı (iptidai: ilkokul, rüştiye: ortaokul, idadi: Lise, fünun: Üniversite) açıldı

• Darülmüallimat: Kız öğretmen okulu açıldı

• Robert Koleji açıldı

• Galatasaray Sultanisi açıldı (Lise) 

• Darüşşafaka açıldı

• Ahmet Cevdet paşa “Mecelle” yazdı (İlk medeni kanun, sadece ulemaya göre yapıldı)

• Heykeli olan tek padişahtır

• İlk resim sergisi Şeker Ahmet Paşa açtı

• Nizamiye mahkemeleri kuruldu (Karma mahkeme Müslüm ve gayrimüslim)

• Şurayi Devlet (Danıştay) ve Divan-ı Ahkam (Yargıtay) kuruldu

• İlk hukuk gazetesi Ceride-i Mahakim gazetesi çıktı

• Teodor Kasap, ilk mizah dergisi Diyojen çıkardı

• Dünya’nın 3. En büyük deniz filosu oluşturuldu

• İlk defa Sabah gazetesi miladi takvim kullandı (ilerde ismi Peyami Sabah oldu zararlı gazetedir)

 

4) II. Abdülhamit:

• Camiden çok okul yaptırdığı için “Maarifperver” olarak bilinir

• Birçok lise II. Abdülhamit zamanı yapılmıştır

• Devletin dış politikası İslamcılık (Ümmetçilik) oldu. (Halife etrafında tüm Müslüman devletleri toplama.)

• Orta Afrika’ya çeşitli adamlar gönderilerek İslamiyet yayılmaya çalışıldı

• II. Abdülhamit, Meşrutiyeti ilan edeceğini Jön Türklere söz verdi:

1)Monarşi: Kral var halk söz sahibi değil anayasa yok

2)Meşrutiyet: Kral var halk söz sahibi anayasa var

3)Cumhuriyet: Kral yok halk söz sahibi anayasa var

​

I. Meşrutiyet:

• Meşruti monarşi bu döneme denir.

• Padişah: II.Abdülhamit

• Halk: 2 meclis var         

a)Ayan (Yasama): (İlk başkan: Server Paşa) Padişah vekilleri atar vekil ömür boyu görevde kalır 40 yaş üstü alındı.

b)Mebusan (Yasama): (Başkanı: Ahmet Refik Paşa) Halk vekil seçer 4 senede bir seçer vekil olabilmenin şartı emlak sahibi olmak

Anayasa: Kanun-i Esasi (İlk anayasa)

Hükümet (Yürütme): Heyeti Vükela (İlk başkanı Rauf Paşa)

 

Kanun-i Esasi Maddeleri:

1. Ekber ve Erşad sistemi yazılı oldu (En büyük veya en akıllı tahta geçer)

2. Resmi dini İslam, Resmi dili Türkçedir

3. Yasama yetkisi Ayan ve Mebusan meclise aittir

4. Yürütme yetkisi Heyeti Vükelaya aittir

5. Hükümet yaptığı işlerden padişaha sorumludur

6. Padişahın sınırsız veto hakkı vardır

7. Meclisi açma kapama yetkisi padişahtadır.

 

Islahatları :  (istibdat dönemi)

• Yönetim merkezi Yıldız Sarayı’na taşındı

• Dış politika İslamcılık oldu

• İlk Türk kadın yazar Fatma Aliye Muhadarat eseri yazdı

• Osman Hamdi Bey sanayi nefise mektebini kurdu

• İlk arkeoloji müzesi (Asarı Atika) Osman Hamdi Bey kurdu

• Müze-i Hümayun kuruldu Başına Osman Hamdi Bey getirildi

• Kız çocukları için kız meslek liseleri açıldı

• Hafiye teşkilatı kuruldu (Haberci (jurnal) yetiştirildi mit ajanı gibidir)

• Telgraf mektebi kuruldu ve telgraf öğrenimi için Avrupa’ya öğrenci gitti

• Doğudaki Ermenileri bastırmak için Hamidiye alayları kuruldu

• Memleket sandıkları ve emniyet sandıkları birleştiren Mithat Paşa Ziraat Bankası’nı kurmuştur

• Tercüman-ı Hakikat adlı gazete çıkmıştır. (En önemlisi)

• Alman kral II. Wilhem ile 3B projesi hayata geçirildi (Berlin, Boğaz, Bağdat) bu yüzden Haydarpaşa tren garı inşa edildi

• Engellilere yönelik kurumlar açıldı

• Muharrem Kararnamesi ile Osmanlı Devleti resmen iflas etti alacaklı devletler (İng.ve Fr.) Düyunu Umumiye İdaresi (Genel borçlar idaresi) kurdular > bunu sonucu devlet içinde devlet olmaktır.

 

II. Meşrutiyet:

• İttihat ve Terakkinin baskılarıyla 2. meşrutiyet II. Abdülhamit ilan etti.

• Meşrutiyet karşıtları 31 MART ayaklanması başlattılar

• Rejimi değiştirmeye yönelik ilk isyandır ve sondur

• Hareket ordusu komutanı Mehmet Şevket Paşa ve Kurmay Yüzbaşı Mustafa Kemal Selanik’ten yola çıkarak isyanı bastırmaya çalıştı.

• Mustafa Kemal isyanı bastırmak için hareket planı yaptı ve halkı bilgilendirmek amacıyla beyanname yazdı

• İsyanı bastırınca II. Abdülhamit meclis kararı ile tahttan indirilen ilk padişah oldu (bu kara ile rahttan indirilen sonuncusu V. Vahdettin’dir) yerine V. Mehmet Reşad getirildi.

• Bu sırada 3 toprak kaybedildi (Girit Yunanistan’a gitti, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu Bosna Hersek’i ilhak etti ve Bulgaristan bağımsız oldu.)

• II. Meşrutiyet döneminde ilk kez çok partili sisteme geçildi.

​

• Partiler: (Bu partilerin katıldığı seçime sopalı seçim denir.)

1. İttihat ve Terakki

2. Ahrar Fıkrası

3. Hürriyet ve İtilaf

4. Osmanlı Sosyalist Fırkası

5. Osmanlı Demokrat Fırkası

6. Fedekaran-ı Millet Partisi

 

Reval görüşmesi: İngiltere ve Fransa Osmanlı toprağını paylaşmak için görüşmüştür. Görüşme sonucu İttihatçılar isyan başlattı bu isyan II. Meşrutiyet ilanını hazırladı.