top of page

ATATÜRK İLKE VE İNKILAPLARI:

​

Atatürk ilkeleri:

1)Cumhuriyetçilik:

  • TBMM’nin açılması

  • Halifeliğin kaldırılması

  • Saltanatın kaldırılması

  • Cumhuriyet’in ilanı

  • 1921 ve 1924 anayasalar

  • Erkanı harbiye vekaletinin kaldırılması

  • Kadınlara seçme ve seçilme hakkı.

 

2)Milliyetçilik

  • Halifeliğin kaldırılması

  • Türk dil kurumunun açılması

  • Türk tarih kurumunun açılması

  • İzmir İktisat Kongresi kararları

  • Kabotaj kanunu

  • Merkez bankası kurulması

  • TBMM’nin açılması

  • Tevhidi tedrisat yasasının kabulü

 

3)Laiklik

  • Saltanatın kaldırılması

  • Halifeliğin kaldırılması

  • Şeriye ve Evkaf yasasının kabulü

  • Tevhidi tedrisat yasasının kabulü

  • Türk medeni kanunun kabulü

  • Tekke ve zaviyelerin kapatılması

  • Kılık kıyafet yasası

  • Devletin dini “İslamdır” maddesinin 1928’de çıkarılması

  • Medreselerin kapatılması

 

4)Halkçılık:

  • Cumhuriyet’in ilanı

  • TBMM’nin açılması

  • Soyadı kanunu

  • Medeni kanunun kabulü

  • Kılık kıyafet yasası

  • Halk evlerinin açılması

  • Millet mektebinin açılması

  • Aşar vergisinin kalkması

  • Tevhidi tedrisat kanunu

  • Kadınlara siyasal haklar verilmesi

  • Çocuk esirgeme kurumunun açılması

 

5)İnkılapçılık:

a) Hukuk alanında:

  • Medeni kanun çıkarıldı. (İsviçre’den alındı)

  • Ankara hukuk mektebi açıldı

  • Türk kadının 1930’da belediye seçimlerine, 1933’te muhtarlık seçimlerine, 1934’te milletvekili seçimlerinde seçme ve seçilme hakkı verilmiştir.

  • Türk ceza kanunu (İtalya’dan alındı)

  • Türk ticaret kanunu (Almanya’dan alındı)

  • Deniz ticaret kanunu (Almanya’dan alındı)

 

b) Eğitim ve kültür alanında:

  • Tevhidi tedrisat kanunu: Din ile eğitim ayrıldı. Tüm eğitim kurumları MEB’e bağlandı.

  • Medreselerin kapatılması: Yerine imam hatip geldi

  • Maarif teşkilatı hakkında kanun: Laik ve modern eğitim sistemi geldi.

  • Yeni Türk harflerin kabulü: Okuma ve yazma oranı düşük olduğu için Arap harflerinden Latin harflere geçildi. 24 Kasım 1928’de Mustafa Kemal’e başöğretmen unvanı verildi. (Latin harf ile basılan gazete Mardin)

  • Millet mekteplerinin açılması

  • Türk tarih kurumunun açılması: Mehmet Tevfik Bıyıkoğlu ilk başkanı, 1937 yılından itibaren Belleten dergisi çıkarmıştır.

  • Türk dil kurumunun açılması: İlk başkanı Semih Rıfat Horozcu

  • Halk evlerinin açılması: Ülkü dergisi çıkarmışlardır. Müze, sergi, spor, sosyal yardım, kütüphane, köycülük, temsil, dil ve edebiyat öğretimi yapılır.

  • Yurt dışında tek şubesi Londra’dır.

 

c) Toplumsal alanda:

  • Şapka kanunu ve kılık kıyafet değişikliği: Mustafa Kemal’in Kastamonu gezisindeyken İnebolu’da fötr şapkayı halka tanıttı. Fes, sarık gibi şapkalar yasaklandı. Din kıyafetlerinin ibadethane dışında giyilmesi yasaklandı.

  • Tekke, zaviye ve türbelerin kapatılması: Şeyh Sait isyanı sonrası kapandı. (Fatih

  •  Kanuni, Mevlana gibi türbeler açıktır.)

  • Soyadı yasası: Konya Milletvekili Hazım Ülkü Onat’ın fikri ile TBMM, Mustafa Kemal’e “Atatürk” soyadının vermiştir. Lakap ve unvanların kullanımı yasaklandı.

  • Takvim, saat, ölçü sisteminde değişiklik: Hicri takvimden Miladi takvime geçildi. Metrik sisteme geçildi

  • Hafta sonu tatili Cuma yerine Pazar oldu.

​

d) Sağlık alanında:

  • İlk kez Sağlık ve Sosyal bakanlığı kuruldu

  • Dr. Refik Saydam, Refik Saydam Hıfzıssıhha enstitüsü kuruldu

  • Numune hastaneler açıldı.

 

e) Ekonomik alanda:

  • I. İzmir İktisat Kongresi:

  • Kazım Karabekir başkanlığında toplandı, kongrede Misakı iktisadi kabul edildi. Lozan görüşmeleri toplanırken toplanmıştır.

 

Misakı İktisadi:

1)Yabancı şirketlerin millileştirilmesi

2)Milli bankaların kurulması

3)Hava ve deniz ulaştırmacılığının geliştirilmesi

4)Aşar vergisinin kaldırılması

5)Yerli malına teşvik edilmesi

​

  • Aşar vergisi kaldırıldı

  • Tarım kredi ve satış kooperatifleri kuruldu

  • Ankara’da Gazi orman çiftliği kuruldu

  • Ziraat enstitüsü kuruldu

  • Ticaret ile uğraşanlara kredi vermek için Celal Bayar iş bankası kurdu

  • Kabotaj kanunu çıkarıldı (1 Temmuz 1935 Denizcilik bayramı)

  • Para politikasını sağlamak için Sanayi ve Maadin bankası kuruldu. Daha sonra adı Sümerbank oldu.

  • Özel sermayeyi sanayiye çekmek için Teşvik-i Sanayi kanunu çıkarıldı. (ama başarısız oldu)

  • Esnafa yardım amaçlı Halkbank kuruldu

  • Denizcilere destek vermek için Denizbank kuruldu

I. Beş yıllık kalkınma planı: Devletçiliğe geçiş

1)Modern sanayileşme başladı

2)Demiryoluna önem verildi.

 

  • Menkul kıymetler ve borsalar kanunu çıkarıldı

  • Gümrük tarife kanunu çıkarıldı

  • Türk parasını koruma kanunu çıkarıldı

 

f) Ulaşım alanında:​

  • Türk tayyare cemiyeti kuruldu.

  • Uçak ve motor fabrikası açıldı

  • Vecihi Hürkuş tarafından “Vecihi Sivil Tayyare Mektebi” isimli bir Türk sivil havacılık okulu açıldı.

  • Haydarpaşa limanı millileştirildi

  • Adana-Mersin demir yolları millileştirildi.

​

6)Devletçilik:

  • I.ve II. Beş yıllık planı

  • Devlet bankalarının kurulması

  • TCDD kurulması

  • Misakı İktisadinin kabulü

bottom of page